Grzejnik odpowietrzysz, ustawiając termostat na maksimum, wyłączając obieg (kocioł/pompę), a następnie delikatnie odkręcając odpowietrznik kluczykiem lub śrubokrętem, aż przestanie syczeć i popłynie sama woda; na końcu domknij odpowietrznik i uzupełnij ciśnienie w instalacji do wartości zalecanej przez producenta kotła (zwykle ok. 1,0–1,5 bar w domach jednorodzinnych). Wybór rodzaju grzejnika – żeliwny, aluminiowy, stalowy, konwektorowy czy elektryczny – wpływa na sposób obsługi, reakcję na sterowanie i odporność na korozję.
Z tego artykułu dowiesz się…
-
jakie są najpopularniejsze rodzaje grzejników i czym się różnią w praktyce,
-
po czym poznać, że grzejnik jest zapowietrzony,
-
jak bezpiecznie odpowietrzyć grzejnik (krok po kroku) i co zrobić po zabiegu,
-
dlaczego ciśnienie w instalacji ma znaczenie i kiedy je uzupełnić,
-
czego nie robić, by nie uszkodzić instalacji,
-
jak utrzymać grzejniki w dobrej formie przez cały sezon.
Jakie grzejniki są dostępne na rynku i jak się z nimi obchodzić?
Choć ogrzewanie podłogowe zyskuje na popularności, klasyczne grzejniki ścienne wciąż ogrzewają większość polskich domów i mieszkań. Sprawny, czysty i właściwie odpowietrzony grzejnik szybciej oddaje ciepło i zużywa mniej energii, a do tego nie hałasuje. Poniżej krótkie, praktyczne omówienie typów i ich „charakterów”.
Rodzaje grzejników
Grzejniki żeliwne
Dzisiejsze „żeliwiaki” to często eleganckie modele członowe. Mają dużą pojemność wodną, dzięki czemu długo trzymają ciepło po wyłączeniu kotła, ale wolniej się nagrzewają. Są ciężkie i wymagają solidnego montażu na ścianie lub na stopkach. Chropowata powierzchnia bywa trudniejsza do czyszczenia. Dobrze znoszą zmienną jakość wody i starsze instalacje.
Wskazówka: jeśli stary grzejnik nie ma odpowietrznika, można wymienić górny korek na korek z odpowietrznikiem – to ułatwi serwis.
Grzejniki aluminiowe
Zwykle członowe, lekkie, szybko reagują na zmiany nastaw i równie szybko się nagrzewają. Gładkie powierzchnie łatwo utrzymać w czystości. Aluminium jest wrażliwe na niektóre połączenia materiałowe – w jednej instalacji unikaj bezpośredniego łączenia miedzi z aluminium (chyba że zastosowano właściwe przekładki i inhibitory korozji).
Plusy: niska masa, duża dynamika pracy.
Uwaga: ostrożnie podczas transportu i montażu – łatwo o wyszczerbienia.
Grzejniki stalowe (płytowe, drabinkowe)
Płytowe stalowe mają małą pojemność wodną – szybko startują i dobrze współpracują z automatyką. Dostępne są w wielu rozmiarach i wersjach dekoracyjnych. Stal gorzej znosi instalacje otwarte (kontakt z tlenem), dlatego w starszych układach grawitacyjnych rozważ inne materiały lub zabezpieczenia antykorozyjne. Drabinki łazienkowe oprócz ogrzewania suszą ręczniki; często mają wbudowane odpowietrzniki.
Grzejniki konwektorowe (także kanałowe)
Ciepło oddają głównie konwekcją przez wymiennik z lamelami. Są lekkie, niewysokie i szybko reagują; wersje kanałowe montuje się w posadzce przy dużych przeszkleniach, tworząc „kurtynę” ciepłego powietrza. Wymagają częstszego czyszczenia lameli, bo intensywny ruch powietrza podnosi kurz.
Grzejniki elektryczne (olejowe, konwektorowe, panele)
Nie wymagają instalacji wodnej. Sprawdzają się jako dogrzewanie lub tam, gdzie nie ma kotła. Obsługa sprowadza się do ustawienia termostatu i okresowego odkurzania.
Kiedy grzejnik jest zapowietrzony?
Zapowietrzenie rozpoznasz po typowych objawach: górna część grzejnika jest zimna, słyszysz bulgotanie lub syczenie, rura zasilająca jest gorąca, a sam grzejnik grzeje słabo albo nierównomiernie. Powietrze zbiera się naturalnie (np. po uzupełnieniu wody, po przeróbkach, przy mikro-nieszczelnościach) i okresowe odpowietrzanie to normalna czynność serwisowa.
Szybka diagnoza: jeśli po włączeniu kotła grzejnik nagrzewa się tylko od dołu, a góra pozostaje chłodna – zacznij od odpowietrzenia.
Odpowietrzanie grzejnika (krok po kroku)
Zabieg jest prosty i zwykle zajmuje kilkanaście minut. Najlepiej wykonywać go przy wyłączonym obiegu (kocioł/pompa) i w pełni otwartych zaworach termostatycznych na grzejnikach.
-
Wyłącz obieg i ustaw termostaty na maksimum. Dzięki temu zawór grzejnikowy nie zamknie przepływu, a powietrze łatwiej wydostanie się górą.
-
Podłóż naczynie i ściereczkę. Odpowietrznik znajduje się zwykle u góry grzejnika (na przeciwległej stronie od zasilania).
-
Delikatnie odkręć odpowietrznik. Użyj kluczyka do odpowietrzania lub śrubokręta. Najpierw słychać syczenie powietrza, po chwili zacznie kapać woda.
-
Zamknij odpowietrznik, gdy leci sama woda. Nie dokręcaj „na siłę” – wystarczy pewne domknięcie.
-
Sprawdź ciśnienie w instalacji i uzupełnij. W układach zamkniętych po odpowietrzaniu manometr często spada poniżej optymalnego poziomu. Dopompuj wodę zaworem dopuszczającym do ok. 1,0–1,5 bar (zgodnie z instrukcją kotła).
-
Włącz ogrzewanie i skontroluj pracę. Grzejnik powinien nagrzać się równomiernie od góry do dołu; skontroluj szczelność przy odpowietrzniku.
Automatyczne odpowietrzniki: w wielu grzejnikach i na pionach montuje się automaty – same upuszczają powietrze, ale wymagają czystej wody i okresowego sprawdzenia, czy nie „pocą się”.
Instalacje w blokach: przy centralnym ogrzewaniu (CO miejskie) odpowietrzanie pionów i uzupełnianie wody to kompetencja administracji – jeśli problem jest globalny, zgłoś to zarządcy.
Czego nie robić?
Nie luzuj śrubunków ani korków grzejnika „na chybił trafił” – to grozi zalaniem. Nie wykręcaj odpowietrznika do końca i nie używaj siły. Nie odpowietrzaj przy pracującej pompie obiegowej („wkręca” powietrze w instalację) ani przy zamkniętym zaworze termostatycznym. Nie dolewaj wody „na gorąco” bez kontroli – nadmierne ciśnienie może wyzwolić zawór bezpieczeństwa. Nie mieszaj inhibitorów/środków z przypadkowymi dodatkami i nie ignoruj częstego zapowietrzania – to znak nieszczelności albo problemów z naczyniem wzbiorczym.
Pielęgnacja i prosta profilaktyka
Regularnie odkurzaj i myj grzejniki (szczelinowy pędzel świetnie czyści przestrzenie między płytami i lamelami). Przed sezonem grzewczym sprawdź, czy wszystkie odpowietrzniki działają, a zawory termostatyczne nie są „przyklejone” – na lato warto co jakiś czas przekręcić głowice, by iglica nie zastygła. W instalacjach zamkniętych raz na sezon spójrz na manometr; powtarzające się spadki ciśnienia diagnozuj z serwisantem.
FAQ
Grzejnik grzeje tylko do połowy – co to znaczy?
Najczęściej powietrze zebrało się w górnej części. Odpowietrz grzejnik, a następnie sprawdź ciśnienie w układzie.
Jakie ciśnienie powinno być w domu jednorodzinnym?
Zazwyczaj ok. 1,0–1,5 bar na zimnym układzie (zgodnie z instrukcją kotła). W budynkach wielopiętrowych wartości mogą być wyższe.
Czy odpowietrzać przy włączonym kotle?
Lepiej nie. Wyłącz obieg i ustaw termostaty na maksimum, odpowietrz, a potem dobij ciśnienie i uruchom kocioł.
Grzejniki często się zapowietrzają – dlaczego?
To sygnał nieszczelności, zasysanego powietrza lub problemu z naczyniem przeponowym. Wezwij serwis i sprawdź instalację.
Czy aluminiowe grzejniki można łączyć z miedzią?
Unikaj bezpośredniego kontaktu. Jeśli już – stosuj przekładki dielektryczne i inhibitory korozji.
Po odpowietrzeniu ciśnienie spadło – co robić?
Uzupełnij wodę zaworem dopuszczającym do zalecanego poziomu. Zbyt niskie ciśnienie obniża sprawność ogrzewania.
Mam automatyczne odpowietrzniki – czy muszę coś robić?
Kontroluj, czy nie „łapią” brudu i nie wilgotnieją. W razie potrzeby wymień wkład lub cały odpowietrznik.
Czy grzejnik konwektorowy wymaga innej obsługi?
Przede wszystkim częstego czyszczenia lameli; odpowietrzanie przebiega analogicznie (górny odpowietrznik).
Odpowietrzanie grzejnika: na ciepło czy na zimno?
Najbezpieczniej na „zimno” i przy wyłączonym obiegu (kocioł/pompa), z głowicą termostatyczną ustawioną na maksimum. Woda wtedy stoi w grzejniku, powietrze łatwiej uchodzi, a ryzyko poparzenia spada. Po zabiegu uzupełnij ciśnienie w instalacji i włącz ogrzewanie.
Od którego grzejnika zacząć odpowietrzanie?
W większości domowych instalacji zacznij od grzejnika najdalej położonego od źródła ciepła na najniższej kondygnacji, potem przesuwaj się ku bliższym i wyżej położonym, kończąc na najwyższym punkcie instalacji. W układach jednoprzewodowych zaczynaj od końca pętli. Jeśli producent instalacji zaleca inną kolejność – trzymaj się jego schematu.
Odpowietrzanie instalacji CO (całościowo)
Wyłącz kocioł/pompę, otwórz zawory na grzejnikach, odpowietrzaj po kolei zgodnie z przyjętą trasą, po każdym etapie kontrolując i uzupełniając ciśnienie (zwykle ok. 1,0–1,5 bar w domach jednorodzinnych). Na koniec uruchom ogrzewanie, sprawdź równomierność grzania i szczelność. Jeżeli powietrze wraca, skontroluj naczynie przeponowe, automatyczne odpowietrzniki i ewentualne nieszczelności.
Ile trwa odpowietrzanie kaloryfera?
Zwykle 5–15 minut na jeden grzejnik. Pierwszy może zająć dłużej (przygotowanie, lokalizacja odpowietrznika). Całe mieszkanie/domek to najczęściej 30–90 minut, zależnie od liczby grzejników i dostępu.
Odpowietrzanie instalacji CO z podłogówką
Purge wykonuje się na rozdzielaczu: zamknij wszystkie pętle i odpowietrzaj je po jednej przez zawory napełniania/odprowadzania aż do zaniku pęcherzyków, obserwując przepływy na rotametrach. Potem ustaw nominalne przepływy i ciśnienie. Samo „kręcenie” kotłem zwykle nie wypchnie powietrza z długich pętli – użyj węży i wody z sieci lub pompy płuczącej.
Odpowietrzanie instalacji CO w bloku
W budynkach z CO z sieci piony i uzupełnianie wody to zadanie administracji. Lokator może odpowietrzyć własny grzejnik, ale jeśli problem dotyczy kilku mieszkań, zgłoś to zarządcy – konieczne może być odpowietrzenie całego pionu i regulacja w węźle. Samodzielne „dopompowywanie” wody w bloku jest niedozwolone.
Bibliografia
-
Radiator (heating) – Wikipedia: przegląd typów grzejników (żeliwne, panelowe, konwektorowe) i sposobów przekazywania ciepła. Wikipedia
-
Hydronics – Wikipedia: podstawy układów wodnych/paro-wodnych w ogrzewnictwie. Wikipedia
-
Bleed screw – Wikipedia: czym jest odpowietrznik i do czego służy. Wikipedia
-
Automatic bleeding valve – Wikipedia: automatyczne odpowietrzniki w instalacjach grzewczych. Wikipedia
-
Energy Saving Trust: krok-po-kroku jak odpowietrzyć grzejniki (materiał poradnikowy NGO). Energy Saving Trust
-
Vaillant (PL/UK): „What pressure should my boiler be?” – zalecane ciśnienie robocze kotła (ok. 1–1,5 bar na zimno; 1–2 bar w pracy). vaillant.co.uk
-
Viessmann (UK): „What to do if your boiler pressure is too low” – orientacyjne zakresy ciśnienia i wskazówki. viessmann.co.uk
-
Vaillant – instrukcja serwisowa ecoTEC (PDF): tabele doboru naczynia wzbiorczego i ciśnień (dane techniczne). professional.vaillant.co.uk
-
Purmo – Katalog techniczny grzejniki płytowe (PL): typy, budowa, normy (PN-EN 442), warunki stosowania. purmo.com+1
-
Purmo – strona produktowa „Grzejniki panelowe”: charakterystyka i zastosowania (systemy niskotemperaturowe). purmo.com+1
-
Zehnder (PL): „Odpowietrzanie grzejnika” – praktyczne wskazówki dotyczące procedury odpowietrzania. Zehnder
-
Danfoss (PL): „Przygotowania do zimy” – praktyczne tipy dot. zaworów/termogłowic i przywracania pracy zaworu grzejnikowego. danfoss.com
-
Caleffi idronics #12/#15 (PDF): separacja powietrza i zanieczyszczeń w instalacjach hydronicznych (tło techniczne, dobre praktyki). Caleffi S.p.a.+1
-
Uponor – podręcznik/guide (UFH): napełnianie i odpowietrzanie rozdzielaczy ogrzewania podłogowego (procedury „fill & purge”). assets-03160eb054.cdn.insitecloud.net+2uponor.com+2
-
Homebook (PL): ile trwa odpowietrzanie podłogówki – orientacyjne czasy na pętlę/rozdzielacz (materiał poradnikowy). homebook.pl
-
Sentinel (EN): kontrola korozji w instalacjach wielometalowych – dodatki/inhibitory, dobre praktyki (m.in. przy grzejnikach aluminiowych i miedzi). Sentinel
